Overweging 2 november

We hebben in de gemeente waar ik na mijn pensioen diaconaal actief ben, Rivierenland Oost, Wijchen Beuningen en Druten, de gewoonte om elke dienst een thema mee te geven. Als thema voor deze dienst dacht ik aan ‘anders kijken, anders zien’ en er is heel veel om te kijken. Heel veel ook om anders te kijken. Anders kijken naar de politiek bijvoorbeeld. Hebben we onszelf een nieuwe kans gegeven in Nederland, met ons andere stemgedrag? Zouden we de sfeer van beschuldigingen, bedreigingen en negativiteit achter ons kunnen laten?

Zouden we anders tegen de politieke vraagstukken van deze tijd aan kunnen gaan kijken en eindelijk weer eens wat kunnen gaan oplossen, met elkaar ipv tegen elkaar?

Daarvoor is veel omkering nodig. Bevrijding uit de omklemming van angst die ons land de laatste jaren in het slot heeft gezet.

De psalmist van psalm 32 ervaart die bevrijding. Hij zingt het uit dat hij zich heeft bevrijd van zijn beklemming doordat hij zijn fouten kon belijden. Doordat hij zich tot zijn Heer heeft gewend met erkenning van zijn zonde. Hoe bevrijdend kan dat zijn als je erkennen kunt dat je op een doodlopende weg zat. Dat je anders moet gaan kijken om je heen en dan zul je ook merken dat je anders gaat zien. De psalmist ervaart bevrijding doordat hij zijn zonden onder ogen kon zien en beleden heeft voor de Heer. Dat geeft, zoals de psalmist zegt nieuw inzicht in jezelf en dan wijst de Heer de weg die je moet gaan. En dan zul je ervaren dat wie die weg gaat niet meer met haat wordt omringt, maar zoals er in de psalm staan: met liefde.

Haat heeft Zacheus ook ervaren.

Zacheus is niet populair bij zijn landgenoten. Hij is weliswaar heel succesvol, is hartstikke rijk geworden. maar de mensen moeten hem niet.

Nu had hij gehoord dat Jezus in de stad was en dat wilde hij wel eens zien. Maar er werd voor hem geen plaats gemaakt door de mensenmassa zodat hij voor zichzelf ook een plekje zou kunnen bemachtigen langs de route.

Maar hij is slim en hij klimt verderop langs de weg in een vijgenboom. Niet in een willekeurig welke boom, maar een vijgenboom met zijn grote bladeren. Dat is een knipoog naar het verhaal van Adam en Eva die hun schaamte om naakt voor God te verschijnen met vijgenbladen bedekten

Maar goed, Jezus komt langs en hij trekt niet aan Zacheus voorbij, maar staat stil op die plek. En niet zacheus ziet Jezus maar Jezus ziet door de camouflage van Zacheus heen en zegt: Zacheus kom snel uit je schouwplaats, ik moet vandaag in jou huis zijn.

En Zacheus komt tevoorschijn en ontvangt Jezus in zijn huis. De mensen mopperen Jezus is bij een zondig mens binnen gegaan.

Maar Jezus ziet het anders en Zacheus die voelt zich eindelijk gezien.

De helft van mijn rijkdom geef ik weg aan de armen en wie ik iets heb afgeperst die geef ik viervoudig terug.

( overigens, voor wie van rekenen houdt: als hij dit kan waarmaken heeft hij dus hooguit een achtste deel van zijn rijkdom met afpersen vergaard)

Zacheus is het anders gaan zien door de ontmoeting met Jezus, door dat hij zich eindelijk gezien wist. Jezus zegt: vandaag is aan dit huis redding geschonken, ook deze mens is een zoon van Abram.

Anders kijke, anders zien.

Mag ik u nog een keer door het verhaal van Zacheus leiden, maar dan aan de hand van een metafoor.

Zacheus is dan Israël. De mensen mogen hem niet meer, omdat hij hele erge dingen heeft gedaan.

Of als u dat eng vindt om zo te denken, omdat we nu eenmaal onlosmakelijk met Israel verbonden zijn, dan is Zacheus voor u Hamas.

Mooiste zou natuurlijk zijn, als u dat aankan dat u Zacheus ziet als beide tegelijk: Israël én Hamas.

Ze hebben een gerucht vernomen dat de vrede in de stad is aangekomen en dat willen ze wel eens zien. Ze klimmen in de boom van de schaamte om de vrede aan zich voorbij te zien trekken, maar de vrede trekt niet voorbij, maar staat stil precies op de plek waar zij zich schuilhielden.

Kom uit je schuilplaats van geweld tevoorschijn, Israël, Hamas heden moet ik bij jullie intrekken in jullie huis. Ik de vrede.

En de vrede vraagt om gerechtigheid en gaat hen van binnen uit doen omkeren.

Alles wat ik de anderen heb aangedaan ga ik viervoudig vergoeden: De gijzelaars, de gevangenen, de vernietigde huizen, de vernietigde levens.

We gaan het vergoeden, we gaan het anders doen.

Het lijkt een utopie maar als je de vrede werkelijk in je huis binnenlaat.

Als zij de vrede werkelijk in hun huis binnenlaten en zij de gerechtigheid die de vrede moet kussen kunnen toelaten dan is er veel mogelijk en de vrede zegt:

Heden is aan dit huis redding geschonken, want ook dezen, Jood en Palestijn, zijn zonen en dochters van Abraham.

Misschien weet u nog dat ik de hobby heb om glas-in-lood te maken, met gedichten erbij. En jaren geleden maakte ik dit glas-in-lood werk wat wel toepasselijk is bij dit thema. Hoe zie je de ander, je medemens, ook al lijkt het je tegenstander, in het persoonlijke leven, in de politiek, op het wereldtoneel. Hoe zie je die mens in de ogen. Ik schreef daarbij dit gedicht:

Ik zie je

Durf ik je te zien?

Het kan niet vrijblijvend.

Als ik je echt in de ogen zie, raak ik verbonden.

Echt kijken is riskant.

Misschien ga ik wel anders tegen je aankijken. Misschien ga ik je wel waarderen om wat je óók bent, om wie je echt bent. Wel kijken is riskant.

Als ik jou zie, echt, en jij ziet mij, echt, dan komt er heel wat in beweging.

Dan herken ik mij in jou en jou in mij.

Dan zie ik in jou misschien wel meer dan dat. Dan zou ik zelfs, in jou, het gelaat van de Eeuwige kunnen zien.

Kom laten we opstaan,

dan zie ik jou en zie jij mij en dan zien we met elkaar misschien een glimp van de Opgestane.

Zie jij mij? Zie ik jou?